آرتروز زانو به انگلیسی (Knee Osteoarthritis) نامیده میشود. این بیماری در لغت به معنای التهاب مفصل زانو شناخته میشود. قبل ازپرداختن به آرتروز زانو باید با آناتومی زانو آشنا شویم تا این بیماری را بهتر درک کنیم.
مفصل زانو مانند یک لولا عمل میکند که میتواند در دو جهت خم و راست شود. این لولا نسبت به دیگر موارد پیچیدهتر است، زیرا سه استخوان در یک نقطه به نام مفصل به یکدیگر میرسند و روی یکدیگر میلغزند و قابلیت چرخش دارند. سه استخوانی که به یکدیگر میرسند شامل کشکک (کاسه زانو)، استخوان ران و درشت نی میشوند که با غضروف پوشیده شدهاند. غضروف روی استخوانها درواقع نوعی بالشت ضربه گیر است که از استخوانها در برابر ساییدگی محافظت میکند. رباطها، ماهیچهها و تاندونها نیز اجزای دیگری هستند که در زانو جایگاه مهمی دارند.
حال که با آناتومی مفصل زانو آشنا شدیم میتوانیم به سادگی مشکل آرتروز در زانو را درک کرده و بفهمیم. آرتروز زانو بیماریای جدی به حسااب میآید. این مشکل میتواند زانوی فرد را دچار خشکیفرسایش و بدفرمی کند. همچنین اگر به آرتروز دچار شوید ممکن است حتی در انجام فعالیتهای روزمره خود به مشکل بر بخورید. این بیماری توانایی افراد در راه رفتن را با اختلال مواجه میکند. متاسفانه درمان قطعی برای آرتروز زانو وجود ندارد اما میتوان با رعایت برخی موارد شدت بیماری را تا حد زیادی کاهش داد.
در سایت توان مارکت قصد داریم تا بطور کامل این بیماری را بررسی کرده و در رابطه با آن صحبت کنیم. اگر شما هم به آرتروز در مفاصل زانوی خود دچار هستید بهتر است تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
علائم آرتروز زانو کدامند؟
دریافت مشاوره رایگان
اگر دچار مشکلات مفصلی هستید با پر کردن فرم زیر از مشاوره رایگان کارشناسان درمان توان مارکت بهره مند شوید
علائم آرتروز با توجه به نوع شدت متفاوت است. هر فردی بر اساس نوع بیماری خود علائم مختلفی را تجربه خواهد کرد. همچنین علائم آرتروز زانو در زنان نیز نسبت به مردان متفاوت است. علائم عمومی که هر فردی با ان دست و پنجه نرم میکند عبارتند از:
- از دست دادن تعادل و تحرک
- صدای ترک خوردن یا ترکیدن (کرپیتوس)
- آسیب بر ثبات زانو
- سطوح ناهموار و خار استخوان
- درد و تورم
- التهاب
- مشکل در راه رفتن
- سفتی مفصل
علائم استئوآرتریت (OA) زانو
در این نوع از آرتروز ممکن است علائم فرد به سرعت پیشرفت کنند و یا بسته به فعالیتهای فرد در طی چند سال متوالی به وجود بیایند. این علائم میتوانند شدید شوند و پس از آن مدتی را ثابت بمانند. همچنین در روزهای مختلف ممکن است علائم مختلفی را تجربه کنید.
- تورم سخت/ تورم نرم
- خارهای استخوانی (نتیجه: چسبیدن یا قفل شدن مفصل)
- سختی در انجام فعالیت (مانند: راه رفتن، حرکت دادن زانو، ایستادن و ورزش)
- ضعیف شدن ماهیچههای اطراف زانو
علائم آرتریت روماتوئید (RA)
در این نوع از آرتروز زانو، در آغاز علائم را در مفاصل کوچکتر احساس خواهید کردکه معمولا طی چند هفته ظاهر میشوند. این علائم میتوانند در عرض چند روز شدت پیدا کنند. همچنین مفصل زانو قرمز و گرم میشود و علائم را در هر دو زانو احساس خواهید کرد. علائمی که در آرتریت روماتوئید (RA) احساس خواهید کرد شامل موارد زیر میشوند:
- تب
- خستگی
- احساس عمومی ناخوشی
- تاثیر بر چشمها، قلب و ریهها
- ناپایدار شدن ساختار زانو (نتیجه: کمانش و قفل کردن)
- دامنه حرکتی ضعیف
- از دست دادن فضای مفصلی
- بدشکلی های زانو
موارد و شرایطی که ممکن است علائم فرد را شدیدتر کرده و باعث بدتر شدن اوضاع زانوی فرد شوند شامل موارد زیر خواهد شد:
- هوای سرد
- فعالیت بیش از حد
- فشار
علت بوجود آمدن آرتروز چیست؟
بیش از 100 نوع آرتریت وجود دارد، اما رایجترینها در میان این 100 نوع، استئوآرتریت (OA) و آرتریت روماتوئید (RA) هستند. استئوآرتریت شایعترین و اغلب بعد از میانسالی بروز میکند. در این نوع زمانی دچار آن خواهید شد که غضروف مفاصل زانو ساییده و دچار فرسودگی شده باشند. آرتریت روماتوئید نیز یک بیماری خودایمنی به حساب میآید که در هر سنی امکان ابتلا به آن دور از ذهن نیست. در این نوع علاوه بر مفاصل، تعدادی از سیستمهای بدن نیز تحت تاثیر قرار میگیرند.
ژنهای بسیار زیاد و کشف نشدهای وجود دارند که امکان دارد باعث ایجاد آرتروز زانو شوند. برخی دیگر از این ژنها که کشف شدهاند در بدن افراد مختلف وجود دارند و به وسیله یک ویروس یا آسیب کوچک نیز میتوانند فعال شوند و آرتروز زانو را در فرد به وجود بیاورند. عوامل موثر در ایجاد آرتروز عبارتند از:
- سن: آرتروز زانو در بزرگسالان بیشتر از جوانان و کودکان به وجود میآید.
- ناهنجاریهای استخوانی: اگر ناهنجاریهایی مانند کج بودن طبیعی استخوانها در خود دارید، خطر ابتلا به آرتروز زانو در شما بیشتر است.
- نقرس: نقرس نوعی آرتریت التهابی به حساب میآید که باعث بروز آرتروز در زانو میشود.
- صدمات: آسیبهای ناشی از تصادفات یا فعالیتهای شدید و ضربه میتواند باعث بروز این بیماری شود.
- فشار: دویدن، ورزش و یا انجام فعالیتهای کاری به صورت روزانه که باعث ایجاد فشار بر زانو میشوند باعث ایجاد آرتروز خواهند شد.
- وزن: افراد فربه که اضافه وزن دارند به دلیل فشار زیادی که به پاهایشان وارد میشود دچار آرتروز میشوند.
- وراثت: این مورد شامل جهشهای ژنتیکی در افراد میشود. همچنین افرادی که ناهنجاریهای ارثی در پاهای خود دارند نیز دچار آرتروز میشوند.
- جنسیت: آرتروز زانو در زنان بالای 55 سال نسبت به مردان بسیار بیشتر است.
- ورزشکاری: ورزشکارانی که مدت زمان زیادی از پاهای خود استفاده میکنند، به دلیل استفاده زیاد از پاها دچار آرتروز میشوند. (فوتبالیستها، تنیسورها و دوندگان)
- اختلالات متابولیک: افراد دارای اضافه بار آهن یا افرادی که هورمون رشد بیش از حد دارند نیز بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند.
چگونه میتوان آرتروز زانو را تشخیص داد؟
بسیاری از افراد از روشهای تشخیص آرتروز زانو اطلاعی ندارند. این بیماری با سه مرحله اصلی تشخیص داده میشود که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت. تشخیص آرتروز نیازمند ارزیابی دقیق و افراد حرفهای دارد. بهتر است برای اطمینان بیشتر در تشخیص بیماریتان به یک مرکز معتبر با کادر قابل اطمینان مراجعه کنید. مراحل تشخیص آرتروز شامل موارد زیر میشوند:
- معاینه فیزیکی: در مرحله اول، پزشک سوالاتی مربوط به علائم و پیشینه بیماریهای خانوادگی شما میپرسد و پس از آن به معاینه فیزیکی شما میپردازد. این معاینات عبارتند از:
- ارزیابی قدرت عضلات پای بیمار
- بررسی سطح درد زانوی بیمار
- اطمینان از وجود هرگونه تورم یا حساسیت در مفاصل زانو
- بررسی دامنه حرکت در مفصل زانو ویا مفصل کشکک رانی
- ارزیابی نحوه راه رفتن بیمار (روش راه رفتن شما)
- معاینات رادیولوژیکی: این مرحله نیاز به تاییدیه از معاینات فیزیکی پزشک دارد. اگر در مرحله اول پزشک تشخیص دهد که بیمار به آرتروز زانو دچار است یا در این باره دچار شک شود، برای تایید او را به بخش آزمایشات تصویربرداری ارجاع میدهد.
- تصویربرداری برای تشخیص آرتروز پیشرفته زانو: اشعه ایکس یک راه مفید در تشخیص آرتروز زانو است، زیرا مفاصل زانو دارای ویژگیهای خاصی هستند که با اشعه ایکس میتوان آنها را مشاهده کرد. این ویژگیها شامل موارد زیر میشوند.
- در صورت بروز آرتروز غضروف میان مفاصل دچار فرسایش میشود که باعث نزدیک شدن استخوانها به یکدیگر میشود. ایم مورد با اشعه ایکس قابل مشاهده است.
- در صورتی که غضروف میان استخوانها تخریب شود، حفرههایی پر از مایع در استخوانها شکل میگیرند که با نام کیست شناخته میشوند. با تشخیص هرچه سریعتر این کیستها میتوان برای رفع آن اقدام کرد.
- زمانی که غضروف از میان استخوانها برداشته شود، محافظتی از استخوانها صورت نمیگیرد. ساییدگی استخوانها به یکدیگر باعث افزایش تراکم آنها شده که سطوحی ناهموار به نام خارهای استخوانی را به وجود میآورد.
راههای درمان قطعی آرتروز زانو
برای درمان آرتروز زانو راههای مختلفی وجود دارد. شما میتوانید درمان خود را کم خطر کرده و از روشهای خانگی استفاده کنید و یا میتوانید با جراحی سریعتر به درمان زانوی خود بپردازید. معمولا برای آرتروز خفیف درمانهای غیر جراحی پیشنهاد میشوند، اما اگر آرتروز به درجه حاد رسیده باشد فرد نیاز به جراحی پیدا خواهد کرد. در ادامه انواع درمانهای آرتروز زانو را به شما معرفی کرده و یکایک آنها را بررسی خواهیم کرد.
درمانهای دارویی آرتروز زانو
انواع و اقسام داروها برای درمان آرتروز زان وجود دارند که میتوانید از آنها استفاده کنید. داروهای مناسب برای این بیماری شامل موارد خوراکی، کرم یا پمادهای موضعی و آمپولهای تزریقی میشوند. درمانهای دارویی شامل موارد زیر میشوند:
- مسکنها و داروهای ضد التهابی: این مورد شامل داروهای بدون نسخه خواهد شد که از میان آنها میتوانید استامینوفن، ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم را مصرف کنید. دقت داشته باشید که مصرف این داروها بدون شورت با پزشک فقط تا 10 روز مجاز است. اگر درد به قدری شدید باشد که داروهای بدون نسخه جوابگو نباشند، پزشک برایتان داروهای غیر استروئیدی تجویز میکند که شامل ایبوپروفن یا آسپرین که برای کاهش درد و التهاب هستند میشوند. در موارد خیلی شدید پزشک میتواند ترامادول، داروهای ضد تشنج یا داروهای ضد افسردگی و داروهای ضد روماتیسمی و در برخی موارد مخدرها را تجویز کند تا درد را کاهش دهد.
- کرمهای موضعی ضد التهابی: تمامی کرم یا پمادهای موضعی تسکین دهنده درد به دو روش خاص باعث کاهش درد میشوند. نوع اول با گرم نگه داشتن ناحیه آسیب دیده و بالا بردن جریان خود درد را کاهش میدهند و نوع دوم با خاصیت خنک کنندگی خود التهابات زانو را کاهش میدهند. کرم کپسایسین یا منتول و سالیسیلات از مواردی هستند که میتوانید تهیه و استفاده کنید.
- تزریق کورتیکواستروئید یا اسید هیالورونیک به زانو: استروئیدها جزء داروهای ضد التهابی قوی به حساب میآیند. اسید هیالورونیک روان کنندهای است که به صورت طبیعی در مفاصل وجود دارد. در صورت بروز آرتروز زانو فرد با کاهش آن رو به رو میشود. با تزریق این ماده به زانو میتوان خشکی را از بین برد و خاصیت روان کنندگی را به بازنو بازگرداند.
تزریق ژل برای درمان آرتروز زانو
همانطور که میدانید فردی که دچار آرتروز زانو شود با کاهش اسید هیالورونیک که مانند یک ضربه گیر وروان کننده در زانو وجود دارد رو به رو میشود. هدف از تزریق این ماده به زانو، بازگرداندن موقتی عملکرد طبیعی زانو است. با تزریق هیالورونیک اسید جای خالی بالش نرم و ضربه گیر زانو را دوباره پر کرده و تماس استخوانها با یکدیگر را تا حد معقولی کاهش خواهیم داد. پاسخ به این نوع درمان در افراد متفاوت است؛ اما در اکثر بیماران، این روش تا یک سال یا حتی بیشتر از آن اثرگذار بوده. معمولا در صورتی که فیزیوتراپی و دارو پاسخگو درد نباشند از این روش استفاده میشود.
تزریق prp برای درمان آرتروز زانو
برای یافتن درمان، هیچ چیز بهتر از استفاده از مواد طبیعی نیست. پلاکتهای خون افراد دارای فاکتورهای رشد هستند و بر همین اساس دانشمندان روشی را به وجود آوردند. در این روش با تزریق فاکتورهای رشد پیآرپی (PRP) گرفته شده از خون فرد به ناحیه آسیب دیده، باعث میشوند تا با ایجاد سلولهای جدید، بافتهای آسیب دیده خود را ترمیم کنند. از آنجایی که آرتروز یک بیماری خودایمنی است درواقع با PRP روشی معکوس کننده را اجرا میکنیم که با آن میتوان به آسیبهای بافتی کمک کرد. قابل توجه است که این روش هنوز به طور کامل تایید نشده و نیازمند مطالعات بیشتری است.
درمانهای جراحی آرتروز زانو
اگر آرتروز زانو در مرحلهی حاد باشد و دیگر درمانهای غیرجراحی جوابگوی مشکل فرد نباشند، مجبور خواهیم شد تا انجام جراحی را پیشنهاد دهیم. جراحیهای مختلفی برای درمان آرتروز زانو وجود دارند که شامل موارد زیر میشوند:
- جراحی تعویض کامل زانو (آرتروپلاستی کامل زانو): در این روش قسمتهای انتهایی هر یک از سه استخوان اصلی زانو را جدا میکنند و فضای خالی آنها را با پروتز پر میکنند. این پروتزها میتوانند هم از جنس فلز (پلاتین) و هم پلاستیک (پلی اتیلن) باشند. پروتزهای جدیدی که در زانو بکار میروند، به آرامی رو به روی یکدیگر حرکت میکنند و کاملا کاربردی هستند. پس از انجام این جراحی معمولا 4 الی 6 هفته زمان برای بهبودی لازم دارید. برای بهبودی کامل ممکن است از چند ماه تا یک سال کامل زمان نیاز باشد.
- جراحی تعویض جزئی زانو (آرتروپلاستی تک بخش زانو): در این روش فقط یکی از محفظههای سه استخوان تعویض میشوند. به صورت کلی در این جراحی تلاش بر این است که از قسمتهای سالم محافظت شود. معمولا افرادی که نیاز به جراحی دارند اما وخامت اوضاع مفاصل زانوهایشان کم باشد و هنوز امیدی برای بازسازی مفاصل آنها باشد میتوانند این عمل را انجام دهند. افرادی که دارای سفتی شدید زانو، آرتریت التهابی، آسیب رباط و زانوی ضربهای باشند واجد شرایط برای انجام این جراحی نیستند.
- استئوتومی زانو (استئوتومی تیبیال یا استئوتومی فمورال): در این جراحی معمولا با کمک گرفتن از قطعهای کوچک که یا از مواد مصنوعی و یا از پیوند استخوان طبیعی فرد گرفته شده، مفصل زانو را مرتب خواهند کرد. معمولا افراد جوانی که از نظر جسمی فعال بوده و زیر 60 سال سن دارند میتواند از این روش استفاده کنند.
- آرتروسکوپی زانو: در این روش، پزشک جراح از طریق برشهای بسیار کوچکی که در زانو ایجاد میکند دوربین فیلمبرداری و ابزار جراحی بسیار کوچک را وارد زانو میکند. با کمک دوربین میتوان وضعیت مفاصل را ارزیابی کند. پس از آن پزشک قطعات آسیب دیده و شل شده غضروف را برمیدارد و غضروفهای ناهموار را کوتاه و صاف کرده و بافتهای ملتهب سینوویال را نیز برمیدارد. پس از آن با محلول نمک مفصل را میشویند که این روش باعث تحریک و تورم خواهد شد.
- ترمیم غضروف: در این روش، با تحریک مغز استخوان و با ایجاد ریزشکستگی های دقیق در استخوان اطراف باعث تحریک رشد غضروف میشوند. پس از آن با کمک تکنیک پیوند استئوکندرال (OATS) که با نام موزاییک پلاستی نیز شناخته میشود، باعث پیوند غضروف از محلی به محل دیگر میشوند. پس از آن به کاشت سلول غضروفی اتولوگ (ACI) میپردازند که خود به دو عمل جراحی احتیاج دارد. در مرحله اول سلولهای غضروف برداشته میشوند و به مدت چند هفته در آزمایشگاه پرورش داده میشوند. در مرحله دوم سلولهای رشد کرده دوباره کاشته خواهند شد.
تاثیر انجام فیزیوتراپی در درمان آرتروز زانو
فیزیوتراپی که با کاردرمانی نیز شناخته نیشود به شما کمک خواهد کرد تا قدرت خود را برای انجام فعالیتهای روزانه بازگردانید. با کمک یک فیزیوتراپیست خوب یاد خواهید گرفت تا به تقویت عضلات و ایجاد انعطاف پذیری در مفاصل خود بپردازید. با کمک تمرینات فیزیوتراپیست میتوانید کارهای معمول روزانه و خانگی خود را با درد کمتری انجام دهید.
درمان خانگی آرتروز زانو
بسیاری از افراد مشکلات آرتروز زانوی خفیف را دارند که بدون نیاز به درمانهای پزشکی و داروهای قوی قابل معالجه هستند. روشهای مختلفی برای انجام این کار وجود دارد که میتوانید آنها را انجام دهد. از سوالات رایج کاربران نیز میتوانیم به برای درمان آرتروز زانو چه بخوریم؟ یا غذاهای مضر برای آرتروز کدامند؟ اشاره کنیم. در ادامه به بررسی تمامی این موارد خواهیم پرداخت.
برای درمان آرتروز زانو چه بخوریم؟
مواردی که میتوانیم به شما پیشنهاد دهیم شامل مواد غذایی زیر میشوند:
- عصاره زنجبیل: این مورد اشکال مختلفی مانند مکمل، چای و ادویه آسیاب شده یا ریشه زنجبیل برای طعم دادن به غذاها موجود است.
- زردچوبه ویا کورکومین: کورکومین دارای دارای خواص آنتی اکسیدانی است که میتواند التهاب و درد را کاهش دهد.
غذاهای مضر برای آرتروز کدامند؟
مواردی که به آنها اشاره خواهیم کرد ممکن است خطر ابتلا به آرتروز زانو را افزایش دهند.
- غذاهای بسیار فرآوری شده
- نوشیدنیهای شیرین
- گوشتهای فرآوری شده و قرمز
- غذاهای حاوی گلوتن
- روغنهای گیاهی خاص (چربیهای امگا 6 و چربیهای امگا 3)
- غذاهای سرشار از نمک
- شراب قرمز و سایر الکل
تکنیک های مقابله
تکنیکهای تمدد اعصاب که شامل مدیتیشن، تصاویر بصری، بیوفیدبک و هیپنوتیزم هستند به کاهش درد زانو کمک میکنند. این روشها میتوانند باعث تسکین درد در کوتاه مدت شوند. بهتر است این تمرینات را به صورت مرتب و روزانه انجام دهید تا پاسخ لازم را دریافت کنید.
مدیریت وزن
اضافه وزن باعث وارد شدن فشار بیشتر به زانو میشود. هر 10 پوند وزن اضفی، میتواند 15 الی 50 پوند فشار به مفصل زانو وارد کند. همچنین افرادی که شاخص توده بدنی (BMI) بالایی دارند، نسبت به افرادی که درصد پایینی دارند، شانس بیشتری برای ابتلا به آرتروز زانو دارند. با مدیریت و کاهش موزن به کمک پزشک تغذیه یا یک مربی ورزشی میتوانید درصد ابتلا به این بیماری در خود را کاهش دهید.
گرما و سرما درمانی
با استفاده از کمپرسهای سرد و گرم میتوانید التهابات موجود در زانو را کاهش دهید. چند نکته مهم را در هنگام استفاده باید رعایت کنید. اول از همه کمپرس را ماکسیموم 20 دقیقه روی ناحیه آسیب دیده قرار دهید. پس از استراحت دادن به زانو میتوانید دوباره از آن استفاده کنید. یخ را مستقیما روی زانو قرار ندهید و با کمک یک لایه حوله یا پارچه تماس یخ با زانو را برقرار کنید. پمادهای حاوی کپسایسین و پارافین نیز عوامل اعمال سرما و گرما به زانو هستند.
پماد گیاهی
ترکیب دارچین، زنجبیل، ماستیک و روغن کنجد نوعی درمان موضعی برای آرتروز زانو به حساب میآید. برخی از افراد این نوع درمانهای گیاهی را مورد استفاه قرار میدهند و بر این باورند که پاسخگوی درد زانویشان است اما این مسئله هنوز ثابت نشده.
ورزش برای آرتروز زانو
انجام تمرینات ورزشی و کششی با هدف انعطاف پذیری و تقویت عضلات زانو صورت میگیرد. از مزایای این تمرینات برای آرتروز زانو میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
- باعث کاهش درد و التهاب زانو میشود.
- باعث عادی سازی دامنه حرکتی مفصل زانو میشود.
- باعث تقویت زنجیره جنبشی پایین میشود.
- باعث کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی میشود.
- باعث ایجاد حس عمقی، چابکی و تعادل میشود.
- باعث ترویج عملکرد فیزیکی میشود.
ورزشهایی مانند دوچرخهسواری ثابت، پیادهروی، تمرین مقاومتی، یوگا و تای چی و ورزش در آب از مواردی هستند که برای درمان آرتروز زانو میتوانید از آنها استفاده ببرید.
سوالات متداول
چه ورزشهایی برای درمان آرتروز زانو مناسباند؟
دوچرخهسواری ثابت، پیادهروی، تمرین مقاومتی، یوگا و تای چی و ورزش در آب از مواردی هستند که اگر به آرتروز زانو مبتلا هستید میتوانید با کمک آنها تا حدی بهبود پیدا کنید.
درمانهای جراحی آرتروز زانو کدامند؟
انواع جراحیهای زانو شامل جراحی تعویض کامل زانو (آرتروپلاستی کامل زانو)، جراحی تعویض جزئی زانو (آرتروپلاستی تک بخش زانو)، استئوتومی زانو (استئوتومی تیبیال یا استئوتومی فمورال)، آرتروسکوپی زانو و ترمیم غضروف میشوند.
علت بروز آرتروز زانو چیست؟
سن، ناهنجاریهای استخوانی، نقرس، صدمات، فشار، وزن، وراثت، جنسیت، ورزشکاری و اختلالات متابولیک از عللهای مهم بروز آرتروز زانو هستند.