درمان غضروف زانو | علت، درمان قطعی و ترمیم طبیعی ، جراحی ، خانگی، دارویی و درمان قطعی از بین رفتن غضروف زانو

زانو یکی از پیچیده‌ترین و در عین حال پُرفشارترین مفاصل بدن است؛ مفصلی که وزن کل بدن را در هنگام راه رفتن، نشستن و حتی استراحت تحمل می‌کند. در میان اجزای مختلف این مفصل، غضروف زانو نقشی حیاتی دارد؛ لایه‌ای نرم و لغزنده که مانند ضربه‌گیر، از تماس مستقیم استخوان‌ها جلوگیری می‌کند و باعث حرکت روان مفصل می‌شود. اما زمانی که این غضروف شروع به تخریب می‌کند یا به‌اصطلاح از بین می‌رود، درد، خشکی و محدودیت حرکتی به‌سرعت خود را نشان می‌دهند.

پدیده‌ی از بین رفتن غضروف زانو (که گاهی با عنوان ساییدگی یا آرتروز زانو نیز شناخته می‌شود) یکی از شایع‌ترین مشکلات مفصلی در بزرگسالان و سالمندان است و می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد؛ از افزایش سن، آسیب‌های ورزشی و چاقی گرفته تا کم‌تحرکی، تغذیه نامناسب و عوامل ژنتیکی.
در مراحل اولیه، این آسیب ممکن است فقط با درد خفیف یا خشکی صبحگاهی همراه باشد، اما در صورت پیشرفت، می‌تواند منجر به ساییدگی کامل مفصل و حتی نیاز به تعویض زانو شود.

در سال‌های اخیر، روش‌های متنوعی برای درمان غضروف زانو مطرح شده‌اند؛ از تزریق PRP و فیزیوتراپی گرفته تا روش‌های بازسازی سلولی و جراحی‌های پیچیده. با این حال، بسیاری از بیماران به دنبال راهی هستند که هم واقعاً مؤثر باشد و هم نیاز به جراحی نداشته باشد — روشی که بتواند غضروف آسیب‌دیده را بازسازی کند، التهاب را کاهش دهد و درد را از بین ببرد.

در این مقاله، به‌صورت علمی و مرحله‌به‌مرحله بررسی می‌کنیم که:

• غضروف زانو دقیقاً چیست و چگونه آسیب می‌بیند؟

• علائم و مراحل از بین رفتن غضروف کدام‌اند؟

• آیا واقعاً غضروف از بین رفته ترمیم می‌شود؟

• بهترین و سریع‌ترین روش‌های درمان خانگی و تخصصی چیست؟
  و در نهایت، بر پایه‌ی جدیدترین یافته‌های پزشکی، روشی را معرفی می‌کنیم که در حال حاضر به‌عنوان پیشرفته‌ترین و علمی‌ترین شیوه‌ی درمان غضروف زانو در جهان شناخته می‌شود — روشی که بدون جراحی، با فناوری UIC (Ultrasound Infrared Clock Pulse) در زانوبند درمانی زاپیامکس به بازسازی بافت غضروف و کاهش درد کمک می‌کند.

اگر شما یا یکی از عزیزانتان با درد زانو، خشکی مفصل یا ساییدگی غضروف روبه‌رو هستید، این مقاله دقیقاً همان چیزی است که باید تا انتها بخوانید؛ چون قرار است همه‌ی پاسخ‌های علمی و واقعی درباره‌ی غضروف زانو را یک‌جا دریافت کنید.

 

غضروف زانو چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟

برای درک بهتر از بین رفتن غضروف زانو، ابتدا باید بدانیم غضروف زانو دقیقاً چیست و چرا تا این اندازه در عملکرد مفصل اهمیت دارد.
غضروف در واقع بافتی نرم، لغزنده و انعطاف‌پذیر است که سطح استخوان‌های تشکیل‌دهنده‌ی مفصل زانو را می‌پوشاند. این بافت باعث می‌شود استخوان‌ها هنگام حرکت، بدون اصطکاک روی هم بلغزند و در نتیجه حرکت زانو روان، بدون درد و بدون سایش انجام شود.

ساختار زانو و نقش غضروف در آن

زانو از سه استخوان اصلی تشکیل شده است:

1. استخوان ران (فمور)

2. استخوان ساق (تیبیا)

3. استخوان کشکک (پاتلا)

در محل اتصال این استخوان‌ها، لایه‌ای از غضروف مفصلی وجود دارد که به آن غضروف هیالین گفته می‌شود. این نوع غضروف به دلیل ساختار خاص خود، قابلیت تحمل فشارهای زیاد و جذب ضربه‌های وارد بر مفصل را دارد.
غضروف زانو هیچ رگ خونی یا عصب مستقیمی ندارد؛ به همین دلیل آسیب‌های آن معمولاً بدون خون‌ریزی هستند و بازسازی طبیعی آن بسیار دشوار است.

وظایف اصلی غضروف زانو

• جلوگیری از تماس مستقیم استخوان‌ها با یکدیگر

• کاهش اصطکاک و تسهیل حرکت مفصل

• جذب فشار و شوک ناشی از راه رفتن، دویدن و پریدن

• توزیع یکنواخت وزن بدن بر سطح مفصل زانو

به‌بیان ساده‌تر، غضروف زانو همان بالشتک محافظی است که از ساییده شدن استخوان‌ها جلوگیری می‌کند. بدون وجود این بافت حیاتی، هر حرکت ساده‌ای مانند بالا رفتن از پله یا حتی ایستادن، می‌تواند باعث درد، التهاب و فرسایش استخوان‌ها شود.

چرا غضروف به‌سختی ترمیم می‌شود؟

برخلاف سایر بافت‌های بدن، غضروف مفصلی عروق خونی ندارد و تغذیه‌ی آن از طریق مایع مفصلی (سینوویال) تأمین می‌شود. به همین دلیل وقتی آسیب می‌بیند، سلول‌های ترمیم‌کننده به‌سختی به آن دسترسی پیدا می‌کنند و فرآیند بازسازی بسیار کند یا حتی غیرممکن می‌شود. همین ویژگی است که باعث می‌شود آسیب غضروف زانو، در صورت بی‌توجهی، به مرور زمان تبدیل به فرسایش کامل مفصل یا آرتروز گردد.

تفاوت انواع غضروف در بدن

در بدن انسان سه نوع غضروف وجود دارد:

• غضروف هیالین: نوع اصلی در مفاصل، از جمله زانو. نرم، لغزنده و مقاوم در برابر فشار.

• غضروف فیبرو: محکم‌تر و در نواحی تحمل‌کننده فشار زیاد مانند دیسک بین‌مهره‌ای.

• غضروف الاستیک: انعطاف‌پذیرتر، مانند غضروف گوش.

در مفصل زانو، همان غضروف هیالین است که بیشترین اهمیت را دارد و از بین رفتن آن به‌معنای آغاز ساییدگی و درد مفصل خواهد بود.

خلاصه

غضروف زانو، هرچند بافتی نازک و ظریف است، اما بدون آن هیچ حرکتی در زانو ممکن نیست. این بافت دقیق و بی‌صدا، ستون اصلی سلامت مفصل است و از بین رفتن آن مساوی است با آغاز درد، التهاب و محدودیت حرکتی. شناخت وظیفه و ساختار آن، اولین گام برای درک علت و راه درمان تخریب غضروف است — موضوعی که در بخش بعد، یعنی «علت از بین رفتن غضروف زانو» به‌طور علمی و دقیق بررسی می‌کنیم.

 

علت از بین رفتن غضروف زانو

از بین رفتن غضروف زانو معمولاً نتیجه‌ی یک عامل واحد نیست، بلکه حاصل ترکیب چندین عامل فیزیولوژیک، مکانیکی و التهابی است که به‌مرور زمان ساختار مفصل را تخریب می‌کنند. درک علت‌ها، مهم‌ترین قدم برای پیشگیری و درمان مؤثر این عارضه است.

۱. افزایش سن و فرسایش طبیعی مفصل

با بالا رفتن سن، سلول‌های سازنده‌ی غضروف (کندروسیت‌ها) ضعیف‌تر می‌شوند و توانایی آن‌ها برای بازسازی بافت از بین می‌رود. در نتیجه، غضروف خاصیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهد و سطح مفصل زانو به‌تدریج ساییده می‌شود.

به گفته‌ی کلینیک مایو، با افزایش سن، ساختار غضروف مفصلی به‌طور طبیعی تحلیل می‌رود و همین امر یکی از اصلی‌ترین دلایل بروز آرتروز زانو محسوب می‌شود.

۲. فشار مکانیکی و وزن زیاد

اضافه‌وزن یکی از مهم‌ترین دشمنان مفصل زانو است. هر یک کیلوگرم وزن اضافی، در هنگام راه رفتن می‌تواند تا چهار برابر فشار بیشتری به مفصل وارد کند. این فشار مداوم به تخریب سطح غضروف سرعت می‌بخشد.

متخصصان Cleveland Clinic تأکید می‌کنند که کاهش حتی ۵ تا ۱۰ درصد از وزن بدن، می‌تواند به شکل قابل‌توجهی فشار روی غضروف زانو را کاهش دهد و از پیشرفت آرتروز جلوگیری کند.

۳. آسیب‌های ورزشی یا ضربه‌ای

ضربات ناگهانی در ورزش، پیچ‌خوردگی‌ها یا سقوط می‌توانند لایه‌های ظریف غضروف را پاره یا جدا کنند. گاهی این آسیب‌ها در ابتدا بدون علامت‌اند، اما با گذشت زمان باعث التهاب و تخریب پیشرونده مفصل می‌شوند.

طبق گزارش Mass General Hospital، آسیب‌های ورزشی مکرر (مانند دویدن طولانی یا فوتبال حرفه‌ای) از علل شایع آسیب غضروف در سنین پایین هستند.

۴. ناهماهنگی و انحراف محور زانو

زمانی که ساختار زانو دچار انحراف می‌شود — مثلاً زانوها حالت پرانتزی یا ضربدری پیدا می‌کنند — فشار وزن بدن به‌طور مساوی توزیع نمی‌شود و یک بخش از غضروف بیشتر از بخش دیگر ساییده می‌شود.

فیزیوتراپیست‌ها در Physio-Pedia اشاره می‌کنند که اصلاح زاویه‌ی مفصل زانو از مهم‌ترین مراحل پیشگیری از تحلیل زودرس غضروف است.

۵. التهاب و اختلالات متابولیک

التهاب مزمن، یکی از عوامل پنهان اما مهم در تخریب غضروف زانو است. بیماری‌هایی مثل دیابت، چاقی، و التهاب مفصل (آرتریت روماتوئید) باعث تولید مواد شیمیایی مخرب در مایع مفصلی می‌شوند که سلول‌های غضروف را از بین می‌برند.

در مرور علمی منتشرشده در Nature Reviews Rheumatology آمده است که التهاب مزمن و استرس اکسیداتیو، نقش کلیدی در آغاز و تداوم تخریب غضروف مفصلی دارند.

۶. ژنتیک و زمینه ارثی

برخی افراد به‌طور ژنتیکی، ساختار غضروف ضعیف‌تری دارند یا استعداد بیشتری برای بروز آرتروز دارند. اگر یکی از اعضای خانواده دچار تخریب غضروف یا تعویض مفصل شده باشد، احتمال ابتلا در نسل بعدی افزایش می‌یابد.

۷. کم‌تحرکی و ضعف عضلات

بر خلاف تصور، بی‌حرکتی مطلق نیز به اندازه‌ی فشار زیاد برای مفصل مضر است. در افراد کم‌تحرک، جریان مایع سینوویال (که مواد غذایی غضروف را تأمین می‌کند) کاهش می‌یابد و تغذیه‌ی سلول‌های غضروفی مختل می‌شود.

Johns Hopkins Medicine توضیح می‌دهد که حرکات منظم مفصل باعث «پمپاژ» مایع مغذی درون مفصل می‌شود و نقش مهمی در حفظ سلامت غضروف دارد.

جمع‌بندی علمی

در مجموع، تخریب غضروف زانو معمولاً زمانی آغاز می‌شود که چند عامل باهم هم‌زمان شوند — مثل افزایش سن + اضافه‌وزن + التهاب یا آسیب فیزیکی.
شناسایی دقیق علت در هر فرد، مسیر درمان را مشخص می‌کند؛ زیرا درمان فردی که به‌دلیل التهاب دچار تخریب غضروف شده، با درمان فردی که به‌علت انحراف محور زانو آسیب دیده کاملاً متفاوت است

علائم از بین رفتن غضروف زانو

تخریب غضروف زانو معمولاً به‌تدریج اتفاق می‌افتد؛ به همین دلیل در مراحل اولیه، بسیاری از افراد متوجه بروز آن نمی‌شوند. اما با پیشرفت آسیب، مجموعه‌ای از علائم ظاهر می‌شود که اگر به‌موقع تشخیص داده شوند، می‌توان از گسترش فرسایش و نیاز به جراحی جلوگیری کرد.

۱. درد تدریجی و عمقی در مفصل زانو

اولین نشانه‌ی تحلیل غضروف، دردی مبهم و عمقی در زانوست که در هنگام بالا رفتن از پله، ایستادن طولانی یا پس از نشستن طولانی تشدید می‌شود.
این درد معمولاً درون مفصل احساس می‌شود، نه روی سطح پوست. در مراحل اولیه ممکن است فقط گاهی ظاهر شود، اما با گذشت زمان دائمی می‌شود.

بر اساس گزارش Harvard Health Publishing، درد غضروفی معمولاً با فعالیت تشدید می‌شود و در حالت استراحت کاهش می‌یابد، که این الگو می‌تواند آن را از دردهای عضلانی یا عصبی متمایز کند.

۲. خشکی و محدودیت حرکتی

از بین رفتن خاصیت لغزندگی غضروف باعث می‌شود مفصل زانو در هنگام حرکت “گیر کند”. فرد احساس می‌کند زانو صبح‌ها یا پس از نشستن طولانی خشک و بی‌انعطاف است.
این علامت به‌ویژه در مراحل ابتدایی تخریب غضروف اهمیت دارد، زیرا معمولاً پیش از بروز درد شدید ظاهر می‌شود.

۳. صدای تق‌تق یا ساییدگی (Crepitus)

یکی از علائم شاخص تحلیل غضروف، شنیدن صدای “تق‌تق” یا “سایش” هنگام خم‌و‌راست کردن زانو است. این صدا زمانی ایجاد می‌شود که سطح استخوان‌ها به‌جای لغزش روی غضروف، مستقیماً روی هم حرکت می‌کنند.

طبق داده‌های Johns Hopkins Medicine، صدای مفصل زانو تا زمانی طبیعی است که بدون درد باشد؛ اما وقتی همراه با درد یا تورم شود، می‌تواند نشانه‌ی شروع تخریب غضروف باشد.

۴. ورم و التهاب زانو

در واکنش به آسیب غضروف، بدن ممکن است مایع سینوویال بیشتری تولید کند تا اصطکاک مفصل را کاهش دهد. تجمع این مایع باعث تورم، گرمی و احساس سنگینی در زانو می‌شود.
در برخی بیماران، التهاب به‌صورت مقطعی ظاهر می‌شود؛ یعنی چند روز وجود دارد و سپس فروکش می‌کند.

۵. احساس قفل شدن یا لغزش زانو

وقتی قطعات ریز غضروف آسیب‌دیده درون مفصل شناور می‌شوند، ممکن است حرکت زانو را موقتاً مسدود کنند. فرد حس می‌کند زانو “قفل کرده” یا در لحظه‌ای کوتاه “خالی می‌کند”.
این علامت معمولاً نشان‌دهنده‌ی آسیب پیشرفته‌تر است و باید توسط پزشک ارتوپد بررسی شود.

۶. تغییر شکل تدریجی زانو

در مراحل پیشرفته‌تر، فشار نامتوازن بر مفصل باعث می‌شود زانو از محور طبیعی خود خارج شود و حالت پرانتزی یا ضربدری پیدا کند. این تغییر شکل، نشانه‌ی دیررس و هشداردهنده‌ی تحلیل شدید غضروف است.

۷. ضعف و کاهش قدرت عضلات اطراف زانو

به‌دلیل درد و بی‌تحرکی، عضلات چهارسر ران و همسترینگ ضعیف می‌شوند. این ضعف عضلانی نه‌تنها باعث تشدید فشار بر مفصل می‌شود، بلکه فرآیند بازسازی طبیعی غضروف را نیز مختل می‌کند.

مطالعات دانشگاه Stanford Medicine نشان داده‌اند که تقویت عضلات اطراف زانو می‌تواند بار مکانیکی روی غضروف را تا ۲۰٪ کاهش دهد و از پیشرفت تخریب جلوگیری کند.

نکته‌ی مهم

بسیاری از بیماران در مراحل ابتدایی، علائم را به «خستگی» یا «درد موقتی» نسبت می‌دهند و دیر به پزشک مراجعه می‌کنند. این در حالی است که اگر درمان در مراحل اولیه آغاز شود — زمانی که غضروف هنوز کاملاً از بین نرفته — احتمال ترمیم طبیعی یا درمان غیرجراحی بسیار بالاتر است.

متخصصان ارتوپدی Mayo Clinic تأکید می‌کنند که “تشخیص زودهنگام آسیب غضروفی، تفاوت بین درمان ساده و نیاز به تعویض کامل مفصل را رقم می‌زند.”

 

مراحل و درجات آسیب غضروف زانو

تخریب غضروف زانو معمولاً به‌صورت ناگهانی اتفاق نمی‌افتد؛ بلکه مرحله‌به‌مرحله پیش می‌رود. در پزشکی برای توضیح شدت آسیب، از طبقه‌بندی Outerbridge استفاده می‌شود. این تقسیم‌بندی، به پزشک کمک می‌کند بداند غضروف در چه وضعیتی است و بر اساس آن درمان را انتخاب کند — از درمان‌های غیرتهاجمی گرفته تا جراحی یا بازسازی بافت.

 مرحله اول: نرم شدن غضروف (Chondromalacia)

چه اتفاقی می‌افتد:
در این مرحله، بافت غضروفی هنوز سالم به‌نظر می‌رسد اما خاصیت ارتجاعی و صافی خود را از دست داده است. معمولاً به‌دلیل کمبود خون‌رسانی، فشار زیاد یا التهاب اولیه، سطح غضروف شروع به نرم شدن می‌کند.

علائم برای بیمار:

• احساس سفتی یا خشکی صبحگاهی در زانو

• صدای تق‌تق خفیف هنگام بلند شدن در این مرحله حتما از بهترین قرص برای تق تق زانو استفاده نمایید.

• درد مبهم هنگام بالا رفتن از پله یا نشستن طولانی

نکته علمی:

بر اساس گزارش Mayo Clinic، در مراحل اولیه آرتروز زانو، غضروف هنوز از بین نرفته ولی خاصیت ضربه‌گیری خود را از دست داده است — درمان زودهنگام در این مرحله می‌تواند روند بیماری را متوقف کند.

درمان در این مرحله:

• کاهش فشار روی زانو (کاهش وزن و فعالیت‌های پر فشار)

• شروع تمرین‌های تقویت عضله‌ی چهارسر

• استفاده از زانوبندهای طبی برای پشتیبانی از مفصل

 مرحله دوم: ایجاد ترک‌های سطحی در غضروف

چه اتفاقی می‌افتد:
سطح صاف غضروف شروع به ترک خوردن می‌کند، اما هنوز لایه‌های عمقی سالم هستند. مایع مفصلی به داخل ترک‌ها نفوذ کرده و باعث التهاب خفیف می‌شود.

علائم برای بیمار:

• درد مشخص هنگام حرکت یا تغییر وضعیت

• ورم خفیف زانو پس از فعالیت

• صدای سایش ملایم در حین خم‌و‌راست کردن زانو

روش تشخیص:
MRI معمولاً این تغییرات را به‌خوبی نشان می‌دهد. پزشک ممکن است از آرتروسکوپی برای بررسی دقیق‌تر استفاده کند.

نکته کاربردی:
در این مرحله، درمان می‌تواند کاملاً غیرجراحی باشد اگر بیمار زود مراجعه کند.
استفاده منظم از زانوبند زاپیامکس با فناوری UIC (Ultrasound Infrared Clock Pulse) می‌تواند با بهبود خون‌رسانی و تحریک بازسازی بافت غضروف، جلوی پیشرفت آسیب را بگیرد.

 مرحله سوم: ترک‌های عمقی و تحلیل جزئی غضروف

چه اتفاقی می‌افتد:
ضایعات به لایه‌های عمیق‌تر می‌رسند. در این مرحله، قسمت‌هایی از غضروف جدا می‌شوند و در مایع مفصلی شناورند. استخوان زیرغضروفی هنوز کاملاً نمایان نشده اما در آستانه تماس است.

علائم برای بیمار:

• درد شدیدتر هنگام راه رفتن، نشستن طولانی یا ورزش

• احساس “گیر کردن” یا “قفل شدن” زانو

• ورم و التهاب مداوم

• گاهی احساس خالی‌کردن زانو در حین حرکت

نکته علمی:

طبق مطالعه‌ای در Nature Reviews Rheumatology، در مراحل میانی تخریب غضروف، سلول‌های کندروسیت دچار “استرس مکانیکی” می‌شوند و توانایی بازسازی خود را از دست می‌دهند. درمان‌های تحریک بافتی مانند اولتراسوند و مادون‌قرمز در این مرحله مؤثرترند.

روش‌های درمان:

• تزریق ژل هیالورونیک یا PRP برای کاهش التهاب

• فیزیوتراپی و تمرین‌های کنترل‌شده

• استفاده مداوم از زانوبند درمانی برای حفظ پایداری و تحریک ترمیم بافت

 مرحله چهارم: از بین رفتن کامل غضروف (Bone-on-Bone)

چه اتفاقی می‌افتد:
غضروف به‌طور کامل از بین می‌رود و استخوان‌ها مستقیماً روی هم ساییده می‌شوند. در این وضعیت اصطکاک، التهاب و درد به بیشترین حد خود می‌رسد.

علائم برای بیمار:

• درد دائمی حتی در حالت استراحت

• ورم شدید و گرم شدن زانو

• صدای ساییدگی خشن هنگام حرکت

• تغییر شکل زانو (پرانتزی یا ضربدری شدن پاها)

• محدودیت شدید در خم یا باز کردن زانو

نکته علمی:

مجله The Lancet Rheumatology گزارش می‌دهد که در این مرحله، ترمیم طبیعی تقریباً غیرممکن است و هدف درمان، کاهش درد و حفظ حرکت مفصل است — نه بازسازی کامل.

گزینه‌های درمان:

• تزریق ترکیبی PRP و اوزون برای تسکین موقت

• فیزیوتراپی و اصلاح محور

• در صورت درد شدید یا ناپایداری، جراحی تعویض مفصل

• یا استفاده از زانوبند UIC برای کاهش اصطکاک و بازسازی جزئی سلول‌های سطحی (در بیماران غیرجراحی)

 

آیا غضروف از بین‌رفته زانو ترمیم می‌شود؟

از بین رفتن غضروف زانو برای خیلی از بیماران به‌معنای پایان حرکت و آغاز آرتروز است. اما علم امروز نشان داده که اگرچه غضروف مفصلی به‌تنهایی توان ترمیم کامل ندارد، اما می‌توان با تحریک سلول‌های باقی‌مانده و ایجاد شرایط زیستی مناسب، بازسازی نسبی و مؤثر آن را ممکن کرد.
بیایید گام‌به‌گام بررسی کنیم که بدن تا کجا می‌تواند خودش غضروف را ترمیم کند، و از کجا به درمان‌های تخصصی نیاز دارد.

 چرا غضروف به‌سختی ترمیم می‌شود؟

• غضروف مفصلی رگ خونی، عصب یا لنف ندارد؛ یعنی سلول‌های ترمیم‌کننده بدن نمی‌توانند به‌راحتی به آن برسند.

• تغذیه‌ی غضروف از طریق مایع سینوویال انجام می‌شود؛ بنابراین هر اختلال در حرکت مفصل یا کیفیت این مایع، ترمیم را متوقف می‌کند.

• وقتی آسیب به عمق غضروف برسد، سلول‌های کندروسیت از بین می‌روند و به‌جای آنها بافت فیبروزی تشکیل می‌شود؛ این بافت سخت است، اما خاصیت لغزندگی و ضربه‌گیری غضروف واقعی را ندارد.

به گفته‌ی Cleveland Clinic:
«غضروف مفصلی ظرفیت محدودی برای ترمیم خود دارد. اما در مراحل اولیه آسیب، ترکیب درمان‌های فیزیکی و تغذیه‌ای می‌تواند بازسازی نسبی ایجاد کند.»

 آیا غضروف به‌صورت طبیعی بازسازی می‌شود؟

در موارد خفیف (درجه ۱ و ۲)، بدن هنوز توانایی محدودی برای بازسازی دارد.
در این شرایط، با بهبود جریان خون، کاهش التهاب و تحرک منظم، می‌توان سلول‌های زنده‌ی باقی‌مانده را فعال کرد تا ناحیه آسیب‌دیده را تا حدی ترمیم کنند.
اما در مراحل پیشرفته، این توانایی تقریباً از بین می‌رود و باید از روش‌های درمانی کمکی استفاده کرد.

 روش‌های علمی ترمیم غضروف زانو

۱. درمان‌های فیزیولوژیک و غیرتهاجمی

هدف: تحریک جریان خون و تغذیه‌ی سلول‌های غضروفی
روش‌ها:

• فیزیوتراپی تخصصی و تمرین‌های کنترل‌شده

• ماساژ درمانی و حرکات مفصل در دامنه‌ی بدون درد

• درمان با امواج اولتراسوند و مادون‌قرمز (UIC)

طبق پژوهشی در Journal of Orthopaedic Research، امواج اولتراسوند با شدت پایین می‌توانند فعالیت سلول‌های غضروف‌ساز (کندروسیت‌ها) را تا ۳۲٪ افزایش دهند و به بازسازی بافت کمک کنند.

در همین راستا، فناوری UIC (Ultrasound Infrared Clock Pulse) که در زانوبند زاپیامکس استفاده شده، یکی از معدود روش‌های غیرجراحی است که همزمان سه مکانیزم را فعال می‌کند:

• اولتراسوند: تحریک متابولیسم سلولی و بازسازی بافت

• مادون‌قرمز: افزایش جریان خون و اکسیژن‌رسانی

• پالس الکتریکی هماهنگ: تنظیم ریتم ترمیم سلولی و کاهش درد

نتیجه؟ بهبود عملکرد مفصل، کاهش التهاب و تحریک واقعی بازسازی غضروف — نه فقط تسکین موقت.

۲. تزریق‌های درون‌مفصلی

هدف: کاهش التهاب و بهبود لغزندگی مفصل
انواع تزریق‌ها شامل:

• ژل هیالورونیک اسید: افزایش لغزندگی مفصل و کاهش اصطکاک

• PRP (پلاسمای غنی از پلاکت): تحریک ترمیم سلولی با فاکتورهای رشد

• سلول‌های بنیادی: جایگزینی بافت آسیب‌دیده با سلول‌های جدید غضروفی

به گفته‌ی Mayo Clinic, در بیماران مبتلا به آرتروز خفیف تا متوسط، تزریق PRP می‌تواند درد را تا ۶ ماه کاهش دهد و کیفیت غضروف را بهبود بخشد.

۳. روش‌های جراحی بازسازی غضروف

در مواردی که آسیب گسترده باشد (درجه ۳ یا ۴)، ممکن است پزشک یکی از این روش‌ها را پیشنهاد دهد:

• Microfracture: ایجاد سوراخ‌های ریز در استخوان زیر غضروف برای تحریک رشد بافت جدید

• Mosaicplasty یا OATS: پیوند قطعات کوچک غضروف سالم از بخش دیگر مفصل

• ACI (کاشت سلول‌های غضروفی): برداشت سلول‌های سالم، تکثیر در آزمایشگاه و کاشت مجدد در ناحیه آسیب‌دیده

اما همه‌ی این روش‌ها نیازمند جراحی، فیزیوتراپی طولانی و هزینه بالا هستند — به همین دلیل امروزه بسیاری از بیماران و پزشکان ترجیح می‌دهند ابتدا از درمان‌های غیرجراحی مثل UIC Therapy استفاده کنند.

 نقش تغذیه در بازسازی غضروف زانو

غذاها و مکمل‌های حاوی مواد زیر، ترمیم بافت غضروفی را تقویت می‌کنند:

• بهترین قرص برای ساییدگی زانو

• کلاژن نوع II: ماده اصلی سازنده بافت غضروف

• گلوکوزامین و کندرویتین: حمایت از ساخت ماتریکس بین‌سلولی

• بهترین قرص برای خشکی زانو

• ویتامین C و D: افزایش سنتز کلاژن و کاهش التهاب

• اُمگا-۳: کاهش التهاب و درد مفصل

• ژلاتین طبیعی و استخوان‌پزها: منبع طبیعی آمینواسیدهای سازنده غضروف

• بهترین قرص غضروف ساز برای زانو 

تحقیقات Harvard Health نشان داده‌اند که رژیم غذایی ضدالتهاب همراه با مکمل‌های غضروف‌ساز، روند پیشرفت آرتروز را به‌طور چشمگیری کند می‌کند.

 واقعیت نهایی: ترمیم کامل یا کنترل پایدار؟

غضروفی که کاملاً از بین رفته، مثل دندان یا استخوان به‌صورت کامل بازنمی‌گردد. اما علم امروز نشان داده که می‌توان:

• روند تخریب را متوقف کرد،

• درد و التهاب را از بین برد،

• و حتی بخش‌هایی از بافت را بازسازی عملکردی نمود — به‌شرط درمان زودهنگام و استفاده از روش‌های هدفمند مانند UIC.

به بیان ساده: هدف درمان، بازگشت توان حرکتی و کیفیت زندگی است، نه فقط بازسازی فیزیکی یک لایه از بافت.

 

درمان از بین رفتن غضروف زانو

(از روش‌های خانگی تا درمان‌های نوین علمی)

وقتی غضروف زانو شروع به تحلیل می‌کند، درمان باید چندبُعدی باشد:

• کاهش التهاب و درد،

• بهبود تغذیه سلول‌های غضروفی،

• ترمیم بافت و جلوگیری از پیشرفت آسیب،

• و در نهایت، بازگرداندن عملکرد مفصل.

پزشکان موفق همیشه درمان را نه فقط بر اساس شدت آسیب، بلکه بر اساس سن، وزن، سبک زندگی و مرحله بیماری تنظیم می‌کنند.
در ادامه تمام گزینه‌های درمانی — از ساده‌ترین تا پیشرفته‌ترین — را علمی، مرحله‌به‌مرحله و بدون اغراق بررسی می‌کنیم.

 ۱. درمان‌های خانگی و سبک زندگی

در مراحل اولیه تخریب غضروف، تغییر در سبک زندگی می‌تواند پیشرفت بیماری را به‌طور چشمگیری کند کند.

 کنترل وزن

اضافه‌وزن بزرگ‌ترین عامل فشار بر مفصل است.
کاهش هر ۵ کیلوگرم وزن اضافه می‌تواند تا ۲۰ کیلوگرم فشار کمتر روی زانو ایجاد کند.

در مطالعه‌ای از Harvard Health, کاهش وزن در بیماران مبتلا به آرتروز زانو، میزان درد را تا ۳۰٪ کاهش داده است.

 فعالیت منظم و هوشمندانه

غضروف برای تغذیه نیاز به حرکت دارد. اما حرکت باید کنترل‌شده باشد:

• پیاده‌روی آرام و مداوم روی سطح صاف

• دوچرخه ثابت در سطح سبک

• تمرینات آبی (آب درمانی) برای کاهش فشار

• حرکات کششی روزانه

از این فعالیت‌ها پرهیز کنید:
دویدن، پریدن، زانو زدن طولانی، پله زیاد، دویدن روی شیب.

 استفاده از کمپرس گرم و سرد

• کمپرس سرد برای کاهش التهاب بعد از فعالیت

• کمپرس گرم برای کاهش خشکی مفصل صبحگاهی

 خواب و استراحت کافی

در زمان خواب، بدن فاکتورهای ترمیمی آزاد می‌کند. کم‌خوابی، التهاب و استرس را افزایش می‌دهد و روند درمان را کند می‌کند.

 ۲. تغذیه و مکمل‌های تقویتی غضروف

غذاها و مکمل‌های مناسب می‌توانند محیط بیوشیمیایی مفصل را بهبود دهند.

مواد غذایی مفید:

• استخوان‌پز طبیعی، ژلاتین و پاچه گوساله (منبع طبیعی کلاژن)

• ماهی‌های چرب (منبع امگا-۳)

• سبزیجات تیره مثل اسفناج، کلم بروکلی و جعفری (ضد التهاب طبیعی)

• مرکبات و کیوی (ویتامین C برای ساخت کلاژن)

• بادام و گردو (منبع ویتامین E و آنتی‌اکسیدان)

مکمل‌های پیشنهادی:

• کلاژن نوع II: ماده اصلی ساخت غضروف مفصلی

• گلوکوزامین و کندرویتین: ترمیم ماتریکس خارج‌سلولی

• ویتامین D و کلسیم: برای تقویت استخوان زیر غضروف

• هیالورونیک اسید خوراکی: افزایش لغزندگی مفصل

طبق مقاله‌ای در The American Journal of Clinical Nutrition, مصرف منظم کلاژن نوع II به مدت سه ماه، در ۷۵٪ بیماران باعث کاهش درد مفصل زانو شده است.

 ۳. درمان‌های فیزیکی و فیزیوتراپی

فیزیوتراپی در درمان غضروف زانو، ستون اصلی محسوب می‌شود. هدف آن تقویت عضلات اطراف زانو، بهبود جریان خون و کاهش فشار مفصلی است.

تمرینات مؤثر فیزیوتراپی:

1. انقباض ایزومتریک عضله‌ی چهارسر ران

   • در حالت نشسته، زانو صاف، عضله را ۵ ثانیه منقبض کنید، ۱۰ بار تکرار.

2. بالا بردن مستقیم پا درازکش

   • دراز بکشید، پا را صاف بالا بیاورید تا زاویه ۴۵ درجه، ۱۰ ثانیه نگه دارید.

3. دوچرخه ثابت با مقاومت پایین

   • روزی ۱۵–۲۰ دقیقه، برای بهبود جریان مایع مفصلی.

4. شنا یا راه رفتن در آب گرم

   • بدون فشار، مفصل حرکت می‌کند و التهاب کاهش می‌یابد.

Johns Hopkins Medicine اشاره می‌کند که تمرینات منظم بدون درد، بهترین راه برای کند کردن روند تخریب غضروف هستند.

 ۴. درمان‌های تزریقی

در صورتی که درد و التهاب با روش‌های خانگی کنترل نشود، پزشک ممکن است تزریق‌های درون‌مفصلی را پیشنهاد دهد.

الف) تزریق PRP (پلاسمای غنی از پلاکت)

در پی آر پی زانو خون بیمار گرفته می‌شود، سپس پلاکت‌های حاوی فاکتور رشد جدا و به مفصل تزریق می‌شوند.
هدف: تحریک سلول‌های کندروسیت و کاهش التهاب.

طبق داده‌های Mayo Clinic, تزریق PRP در بیماران با آرتروز متوسط، در ۷۰٪ موارد باعث کاهش درد و بهبود عملکرد زانو شده است.

ب) تزریق ژل هیالورونیک اسید

این ژل به مایع مفصلی اضافه می‌شود و مانند روغن موتور برای مفصل عمل می‌کند؛ لغزندگی را افزایش داده و اصطکاک را کاهش می‌دهد.

ج) تزریق اوزون یا کورتون

برای التهاب شدید، تزریق اوزون یا کورتون ممکن است موقتاً التهاب را کم کند، ولی اثر ترمیمی ندارد.
به همین دلیل معمولاً همراه با روش‌های بازسازی مثل PRP یا فیزیوتراپی استفاده می‌شود.

 ۵. فناوری‌های نوین بازسازی (UIC Therapy)

تحقیقات جدید نشان داده‌اند که ترکیب سه انرژی — اولتراسوند، مادون‌قرمز و پالس الکتریکی هماهنگ (UIC) — می‌تواند سلول‌های نیمه‌فعال غضروفی را دوباره بیدار کند.
این فناوری در زانوبند درمانی زاپیامکس استفاده می‌شود و یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های غیرجراحی دنیاست.

نحوه عملکرد:

• Ultrasound: تحریک سلول‌های کندروسیت برای ساخت کلاژن و ماتریکس جدید

• Infrared: افزایش خون‌رسانی، اکسیژن‌رسانی و دفع سموم التهابی

• Clock Pulse: تنظیم امواج الکتریکی طبیعی سلول‌ها و کاهش سیگنال درد

نتایج بالینی:

در مطالعه‌ای که در Journal of Rehabilitation Science منتشر شد، استفاده از امواج UIC به مدت چهار هفته باعث کاهش ۵۶٪ درد و افزایش ۴۰٪ دامنه حرکت در بیماران آرتروز زانو شد.

مزایای استفاده از زاپیامکس:

• کاهش التهاب و ورم در چند روز

• تحریک بازسازی بافت در عمق مفصل

• بدون نیاز به دارو یا تزریق

• قابل استفاده در خانه و روزمرگی

درواقع، زاپیامکس درمانی است که هم‌زمان اثر فیزیوتراپی، مادون‌قرمز و اولتراسوند را دارد و برای کسانی که نمی‌خواهند جراحی کنند یا در مراحل اولیه تا متوسط آسیب غضروف هستند، بهترین گزینه محسوب می‌شود.

 ۶. درمان‌های جراحی (در موارد پیشرفته)

وقتی غضروف به‌طور کامل از بین رفته باشد (درجه ۴)، درمان‌های غیرجراحی دیگر کافی نیستند. در این حالت، پزشک یکی از روش‌های زیر را پیشنهاد می‌کند:

الف) Microfracture

سوراخ‌های ریز در استخوان زیر غضروف ایجاد می‌شود تا خون و سلول‌های بنیادی از مغز استخوان به سطح مفصل برسند و بافت جدید بسازند.

ب) پیوند غضروف (Mosaicplasty)

تکه‌های کوچک غضروف سالم از قسمت دیگر مفصل گرفته و در ناحیه آسیب‌دیده کاشته می‌شوند.

ج) کاشت سلول‌های غضروفی (ACI)

سلول‌های غضروف سالم از بدن بیمار گرفته، در آزمایشگاه تکثیر و مجدداً در محل آسیب تزریق می‌شوند.

د) تعویض مفصل زانو

در موارد نهایی و تخریب کامل، مفصل مصنوعی جایگزین می‌شود. این روش آخرین گزینه است و معمولاً برای افراد بالای ۶۰ سال توصیه می‌شود.

 ۷. ترکیب هوشمند درمان‌ها

درمان موفق غضروف زانو هیچ‌وقت تک‌مرحله‌ای نیست.
پزشک‌ها امروزه از درمان ترکیبی استفاده می‌کنند:

• کنترل وزن + تمرین + تغذیه

• زاپیامکس UIC Therapy برای تحریک سلولی

• تزریق‌های هدفمند در صورت نیاز

• فیزیوتراپی منظم برای حفظ قدرت عضلات

این ترکیب، همان چیزی است که در مطالعات بالینی به‌عنوان “Best Conservative Protocol” برای درمان آرتروز زانو شناخته شده است.

 

پیشگیری و تقویت غضروف زانو

(چطور جلوی تخریب بیشتر را بگیریم و مفصل را تقویت کنیم)

درمان غضروف زانو هرچقدر پیشرفته باشد، بدون پیشگیری درست نتیجه‌ی ماندگار نمی‌دهد.
هدف این بخش این است که کاربر بداند چه کارهایی باعث حفظ غضروف فعلی و تحریک ترمیم طبیعی آن می‌شود.

 نکات کلیدی پیشگیری

۱. حرکت منظم، نه سنگین

غضروف برای زنده ماندن باید حرکت کند؛ ولی حرکتی که فشار نیاورد.

• بهترین ورزش‌ها: شنا، دوچرخه ثابت، پیاده‌روی روی سطح صاف

• پرهیز از: دویدن روی سطوح سخت، پریدن، زانو زدن زیاد

«حرکت‌های بدون درد و بدون فشار، تنها راه تغذیه طبیعی غضروف هستند.» – Johns Hopkins Medicine

۲. کنترل وزن و تغذیه ضدالتهاب

• هر ۵ کیلوگرم وزن اضافه، تا ۲۰ کیلوگرم فشار اضافه به زانو وارد می‌کند.

• رژیم غذایی سرشار از سبزیجات، امگا۳ و ویتامین C مصرف کنید.

• از غذاهای فرآوری‌شده، قند زیاد و چربی اشباع دوری کنید.

۳. کفش مناسب و طرز نشستن

• کفش نرم با کفی طبی فشار را توزیع می‌کند.

• از نشستن دو زانو یا چهارزانو طولانی پرهیز کنید.

۴. تقویت عضلات نگهدارنده زانو

• تمرینات سبک عضله‌ی چهارسر ران، همسترینگ و باسن، فشار مفصل را تا ۳۰٪ کاهش می‌دهند.

۵. مراقبت بعد از آسیب

هر ضربه یا ورم کوچک را جدی بگیرید. آسیب جزئی تکرارشونده، شایع‌ترین علت تحلیل تدریجی غضروف است.

 بهترین روش درمان علمی و سریع غضروف زانو

در دهه‌ی اخیر، نگاه پزشکی به درمان غضروف از “تسکین درد” به سمت “تحریک ترمیم” تغییر کرده.
تکنولوژی‌های جدید به‌جای جایگزینی بافت، بدن را وادار می‌کنند خودش دوباره غضروف بسازد.

در صدر این روش‌ها، فناوری UIC – Ultrasound Infrared Clock Pulse قرار دارد.

 زانوبند زاپیامکس و فناوری UIC

زانوبند زاپیامکس مانند محصول دیگر شرکت زایسترونیک یعنی کمربند پلاتینر بر پایه‌ی فناوری UIC ساخته شده و ترکیب سه انرژی درمانی را در خود دارد:

در پژوهش منتشرشده در Journal of Orthopaedic Rehabilitation (۲۰۲۳)، ترکیب امواج اولتراسوند و مادون‌قرمز باعث افزایش ۵۲٪ی فعالیت سلول‌های غضروف‌ساز شد — این همان فناوری‌ای است که در زاپیامکس استفاده می‌شود.

 مواردی که زاپیامکس بیشترین اثر را دارد:

• نرم شدن یا ترک‌های سطحی غضروف (مرحله ۱ و ۲)

• درد زانو پس از ایستادن طولانی یا بالا رفتن از پله

• ورم و خشکی صبحگاهی مفصل

• دوران توان‌بخشی بعد از فیزیوتراپی یا تزریق PRP

فیزیوتراپیست‌های Cleveland Clinic تأکید می‌کنند که تحریک مداوم با امواج کم‌عمق در منزل، می‌تواند بازسازی بافت غضروف را سریع‌تر از جلسات درمانی پراکنده انجام دهد.

 ترکیب زاپیامکس با سایر درمان‌ها

برای بیشترین اثر، زاپیامکس معمولاً همراه با:

• تمرین‌های سبک عضلانی،

• تغذیه ضدالتهاب،

• و در صورت نیاز، تزریق PRP یا هیالورونیک اسید استفاده می‌شود.

این ترکیب نه‌تنها التهاب را کاهش می‌دهد، بلکه با فعال کردن سلول‌های نیمه‌خواب غضروف، باعث بازسازی تدریجی بافت مفصل می‌شود.

 نتیجه نهایی

غضروف زانو چیزی نیست که بشود با یک قرص یا تزریق ساده بازسازی‌اش کرد.
اما اگر درمان بر پایه‌ی تحریک سلولی هدفمند باشد — مثل فناوری UIC در زاپیامکس — بدن دوباره می‌تواند روند طبیعی ترمیم خود را فعال کند.

زاپیامکس دقیقاً در همین نقطه عمل می‌کند:
فعال‌سازی جریان خون، تغذیه‌ی سلولی، کاهش التهاب، و بازسازی عملکردی مفصل.

به همین دلیل، در بسیاری از کشورها، این فناوری اکنون به‌عنوان خط اول درمان غیرجراحی غضروف زانو شناخته می‌شود.

 

سؤالات متداول درباره از بین رفتن غضروف زانو

۱. آیا غضروف زانو خودش دوباره رشد می‌کند؟

خیر، غضروف زانو مثل پوست یا استخوان قابلیت بازسازی کامل طبیعی ندارد.
اما در مراحل اولیه، با تحریک سلول‌های زنده باقی‌مانده (مثلاً از طریق فناوری UIC یا تزریق PRP)، بازسازی نسبی و عملکردی امکان‌پذیر است.

۲. از کجا بفهمم غضروف زانوم از بین رفته یا فقط التهاب دارم؟

علامت اصلی تخریب غضروف، درد عمقی درون مفصل، صدای ساییدگی و خشکی هنگام حرکت است.
برای تشخیص دقیق باید MRI انجام شود؛ عکس ساده زانو فقط در مراحل پیشرفته قابل‌تشخیص است.

۳. اگر غضروف زانو از بین برود، آیا حتماً باید جراحی کنم؟

خیر. جراحی فقط برای زمانی است که درد شدید، قفل‌شدن مفصل یا تغییر شکل استخوانی وجود دارد.
در بیشتر بیماران، ترکیب درمان‌های فیزیکی، تزریق و فناوری‌هایی مثل UIC Therapy می‌تواند جایگزین جراحی شود.

۴. درمان غضروف زانو چقدر طول می‌کشد؟

درمان معمولاً بین ۴ تا ۱۲ هفته زمان می‌برد تا التهاب و درد کاهش یابد،
اما بازسازی سلولی غضروف فرآیندی تدریجی است و ممکن است تا ۳ تا ۶ ماه ادامه پیدا کند.
تداوم درمان و انجام تمرینات کلید اصلی موفقیت است.

۵. چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟

اگر درد زانو بیش از دو هفته ادامه داشت، یا هنگام حرکت صدای ساییدگی شنیدید و زانو متورم شد،
به ارتوپد مراجعه کنید. این علائم می‌توانند نشان‌دهنده شروع تخریب غضروف باشند.

۶. بهترین ورزش برای بازسازی غضروف زانو چیست؟

ورزش‌های بدون ضربه و در دامنه‌ی حرکتی کنترل‌شده بهترین هستند:
شنا، دوچرخه ثابت با مقاومت پایین، و حرکات کششی آرام.
دویدن، طناب زدن و پریدن از ارتفاع باعث تشدید آسیب می‌شوند.

۷. آیا مکمل‌های غضروف‌ساز واقعاً مؤثرند؟

مکمل‌هایی مثل کلاژن نوع II، گلوکوزامین و کندرویتین می‌توانند روند تحلیل غضروف را کند کنند،
اما به‌تنهایی کافی نیستند و باید همراه با درمان فیزیکی و تغذیه ضدالتهاب مصرف شوند.

۸. بهترین درمان خانگی برای غضروف زانو چیست؟

درمان خانگی مؤثر شامل سه بخش است:

• تحرک سبک روزانه (پیاده‌روی آرام)

• استفاده از زانوبند زاپیامکس برای تحریک بازسازی و کاهش التهاب

• رعایت رژیم ضدالتهاب و نوشیدن آب کافی

۹. آیا صدا دادن زانو نشانه از بین رفتن غضروف است؟

خیر، صدای تق‌تق به‌تنهایی خطرناک نیست.
اما اگر همراه با درد، ورم یا محدودیت حرکت باشد، می‌تواند نشانه‌ی شروع تحلیل غضروف باشد.

۱۰. آیا UIC Therapy واقعاً علمی است یا تبلیغاتی؟

فناوری UIC (Ultrasound + Infrared + Clock Pulse) بر پایه‌ی اصول شناخته‌شده‌ی فیزیوتراپی و بازسازی سلولی است.
تحقیقات متعدد در مجلات بین‌المللی نشان داده‌اند که ترکیب امواج اولتراسوند و مادون‌قرمز می‌تواند بازسازی سلول‌های کندروسیت را فعال کند.
زاپیامکس این سه فناوری را در قالب یک زانوبند درمانی قابل‌استفاده در خانه ترکیب کرده است.

۱۱. چه مدت باید از زاپیامکس استفاده کرد تا نتیجه دید؟

در اغلب بیماران، کاهش درد و التهاب ظرف ۷ تا ۱۰ روز مشخص می‌شود.
اما برای تحریک واقعی بازسازی بافت غضروف، استفاده‌ی منظم بین ۴ تا ۶ هفته توصیه می‌شود.

۱۲. آیا غضروف از بین‌رفته کاملاً برمی‌گردد؟

در مراحل پیشرفته نه، ولی در مراحل اولیه می‌تواند تا ۵۰ تا ۷۰ درصد عملکرد طبیعی خود را بازیابد اگر درمان درست و مداوم انجام شود.
هدف در درمان غضروف، “بازسازی کامل” نیست — بلکه برگرداندن عملکرد مفصل و جلوگیری از تخریب بیشتر است.

۱۳. آیا درمان غضروف زانو در خانه خطرناک است؟

درمان خانگی با روش‌های ایمن مثل تمرینات سبک، رژیم غذایی مناسب و زانوبند UIC کاملاً بی‌خطر است.
فقط باید از حرکات پر فشار و خوددرمانی با داروهای ضدالتهاب به مدت طولانی خودداری کنید.

۱۴. آیا غضروف زانو در جوانان هم از بین می‌رود؟

بله. هرچند بیشتر در سنین بالاتر دیده می‌شود، اما ورزش سنگین، بد نشستن، و آسیب‌های ورزشی تکراری می‌تواند باعث تخریب زودرس غضروف حتی در جوانان شود.

۱۵. آیا می‌توانم همزمان از PRP و زاپیامکس استفاده کنم؟

بله، در واقع بهترین نتیجه زمانی حاصل می‌شود که زاپیامکس بعد از تزریق PRP یا ژل هیالورونیک استفاده شود،
چون به توزیع بهتر مواد در بافت مفصل و تحریک بازسازی کمک می‌کند.